Necmeddin Kübra kimdir?

[Feneroin]

Kesin olmamakla birlikte 1145 yılında adeta bir masal şehir olan Harezm‘de doğdu. Ticaretle meşgul olan bir ailede büyüdü. Büyük ihtimalle kumaş ticaretiyle ilgileniyorlardı. Çünkü çocukluğunda kumaş dükkanlarını hırsızlardan korumak için geceleri bi başına nöbet tuttuğu bilinmektedir. Hatta yalnız geçirdiği bu gecelerde aklını başından alan hayaller gördüğünü kendisi söylemektedir.

Gençliğini de Harezm’de geçiren Necmeddin Kübra, eğitim almak için yollara düştü. Şehir şehir dolaştı. Nişabur, Hemedan, İsfahan, Mekke ve İskenderiye’de eğitim gördü. 35 yaşına kadar süren tahsilin ardından ise tasavvufa yöneldi.

 

Necmeddin Kübra ve Tasavvuf

Tasavvufa yönelen Necmeddin Kübra, ilk olarak kendisini terbiye edecek bir mürşid aradı. Dizful şehrinde İsmail Kasri isimli bir şeyhe intisap etti. Şeyh kısa bir süre sonra Necmeddin’i, sahip olduğu bilgi birikim onda kibre yol açacağı gerekçesiyle Ammâr Yâsir el-Bitlisî isimli bir başka şeyhe gönderdi. Meğer endişelenmekte haklıymış. Burada kendisini şeyhinden üstün gören ve tarikat adabına aykırı davranan Necmeddin Kübra bu seferde Mısır da Şeyh Rûzbihân’ın yanına gönderilmiştir.

Burada yaşadığı bir olay Necmeddin Kübra da büyük bir etki uyandırmış. Şöyle ki; Necmeddin, Şeyh Rûzbihân’ın yanına gidince onu çok az miktarda bir su ile abdest alırken bulmuş. Şeyh onun üzerine birkaç damla su serpmiş. Necmeddin bu birkaç damla suyu kulağında şiddetli bir yumruk darbesi olarak hissetmiş ve bilincini yitirmiş. Bunun üzerine tekrar Ammâr Yâsir el-Bitlisî’nin yanına dönmüş ve tasavvufi terbiyesini tamamlamıştır.

 

Harezm ve Kübreviye’nin Kuruluşu

Necmeddin Kübra 1184 tarihinde doğduğu şehir olan Harezm’e geri döndü. Harzemşah hükümdarı olan Alaaddin Muhammed ve Celaleddin Harzemşah bu büyük veliye ihtimam ve saygı göstermiştir. Necmeddin Kübra bundan sonraki hayatını öğrencilerinin tasavvuf terbiyesini tamamlamaya ve insanları doğru yola çağırmaya vakfetti. Altmış öğrencisi olduğu söylenmektedir. Bu öğrencilerden de bazıları devrinin ileri gelen hocalarından olmuştur. Ayrıca Mevlana Celaleddin Rumi’nin babası Bahaeddin Veled de onun öğrencisiydi.

Yetiştirdiği öğrencileriyle OrtaAsya kökenli üç büyük tarikattan biri olan Kübreviye ekolünü kurmuştur. Kendisi ve kurucusu olduğu tarikat için kullanılan Kübra lakabı, Kur’an’da haşir gününü simgeleyen “et-tâmmetü’l-kübrâ” (en-Nâziât 79/34) ifadesinin kısaltılmış şeklidir. Bu ekol yürüttüğü irşad faaliyetleri sonucu OrtaAsya’dan Hindistan ve Irak’a kadar genişlemiştir.

 

Necmeddin Kübra’nın Vefatı

Harezm, 1221 yılında Moğollar tarafından işgal edildi. Halk büyük bir katliama maruz kalırken şehir tahrip edildi. Bu işgal sırasında Cengiz Han, Necmeddin’e şehri terketmesi için izin vermiş, ancak o şehir yakılıp yıkılırken hayatının bağışlanmasını kabul edemeyeceğini söylemiştir. Yapılan katliam sırasında öldürülmüştür.

Bugün Harezm’e bağlı Gürgenç şehrinde ki türbesinde yatmaktadır