İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) nedir?

[Feneroin]

Toplumun yaklaşık %15’ini etkileyen yaygın bir rahatsızlık olan IBS belirtileri, karında kramp, ağrı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık ya da her ikisini içerir. Tedavisi uzun vadede yönetilmesi gereken kronik bir rahatsızlıktır. Belirtiler genellikle hafiftir ve sadece çok az sayıda hasta şiddetli belirti ve şikâyetlere sahiptir. Çoğu hastada diyet, yaşam tarzı ve stresi yöneterek belirtiler kontrol edilebilir. Daha şiddetli şikâyetler ise ilaç tedavisi gerektirir. Huzursuz bağırsak sendromu, bağırsak dokusunda değişikliklere neden olmaz ya da kolorektal kanser riskini artırmaz.

 

Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedir?

Huzursuz bağırsak sendromu, fonksiyonel gastrointestinal bozukluklar olarak bilinen durumlardan biridir. Fonksiyonel sindirim problemlerinde bağırsak işlevlerinde anormallik vardır. Fakat yapılan testler normaldir ve tespit edilebilecek yapısal bir kusur saptanmaz. İrritabl bağırsak sendromu gençlerde görülen bir rahatsızlıktır ve daha sık olarak 45 yaş altı bireylerde saptanır.

 

Huzursuz Bağırsak Sendromu Neden Olur?

Huzursuz bağırsak sendromunun kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Fakat gelişmesinde rolü olduğu düşünülen çeşitli faktörler vardır. Bunlardan bazıları;

• Bağırsak kaslarındaki anormal kasılmalar. Bağırsakların duvarları, yiyecekleri sindirim kanalından geçirirken kasılan kas katmanlarıyla kaplıdır. Normalden daha fazla ve uzun süren kasılmalar, gaz, şişkinlik ve ishale neden olabilir. Zayıf kasılmalar ise yiyecek geçişini yavaşlatarak sert ve kuru dışkılamaya neden olabilir.
• Sinir sistemi anormallikleri. Sindirim sisteminde bulunan sinirlerdeki anormallikler, karın gaz veya dışkıya bağlı olarak gerildiğinde normalden daha büyük bir rahatsızlığa neden olabilir. Beyin ve bağırsaklar arasında zayıf koordine edilmiş sinyaller, vücudun sindirim sürecinde meydana gelen değişikliklere aşırı tepki vermesine neden olarak ağrı, ishal veya kabızlık gibi şikayetlere yol açabilir.
• Bağırsaklarda iltihaplanma. Bazı hastaların bağırsaklarında normalden fazla sayıda bağışıklık sistemi hücresi vardır. Aşırı bağışıklık sistemi tepkisi iltihaplanmaya neden olarak ağrı ve ishale sebebiyet verir.
• Ağır enfeksiyon. Huzursuz bağırsak sendromu, bakteri veya virüslerin neden olduğu şiddetli bir ishal (gastroenterit) patlamasından sonra gelişebilir. Ayrıca bağırsaklardaki bakteri florasındaki dengenin bozulması sonucunda görülen fazla bakteri üremesi ile de ilişkili olabilir.
• Bağırsaktaki yararlı bakterileri sayısında değişiklikler (mikroflora). Mikroflora, bağırsaklarda bulunan ve sağlıkta kilit rol oynayan yararlı bakterilerdir. Araştırmalarda spastik kolon hastalığı olanlarda mikroflorada bozulma saptanmıştır

Huzursuz Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Huzursuz bağırsak sendromu belirtileri değişkendir ve her hastada farklı şiddette bir tablo oluşturur. En yaygın görülen belirtileri arasında;

• Dışkılama sonrası tipik olarak tamamen ya da kısmen ortadan kalkan karın ağrısı, kramp veya şişkinlik
• Aşırı gaz
• İshal veya kabızlık: Bazı hastalarda birbirini takip eden ishal ve kabızlık nöbetleri
• Dışkıda mukus

Huzursuz bağırsak sendromu olan hastalar, zaman zaman belirti ve şikâyetlerin daha kötü olduğu ataklar ve tamamen kaybolduğu istirahat dönemleri yaşarlar.

 

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Bağırsak alışkanlıklarında veya IBS’nin belirtilerinde kalıcı bir değişiklik ortaya çıkan hastaların doktora görünmesi önerilir. Çünkü bu işaretler kalın bağırsak kanseri gibi daha ciddi bir durumun  göstergesi olabilir. Aşağıdaki belirtiler varsa ileri tetkik yapılması için mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir:

• Kilo kaybı
• Geceleri ishal
• Rektal kanama
• Demir eksikliği anemisi
• Açıklanamayan kusma
• Yutma zorluğu
• Gaz çıkarma veya dışkılama ile geçmeyen karın ağrısı

Huzursuz Bağırsak Sendromunu Tetikleyen Faktörler

Rahatsızlık bazı faktörlere bağlı olarak alevlenebilir. Spastik kolonu tetikleyebilen faktörler şunları içerir;

• Bazı gıdalar; İBS’de gıda alerjisi veya intoleransının rolü tam olarak anlaşılamamıştır. Gerçek bir besin alerjisi nadiren huzursuz bağırsak sendromuna neden olur. Ancak birçok insan buğday, narenciye, fasulye, lahana, gazlı içecekler, süt ve süt ürünleri de dahil olmak üzere belirli yiyecek veya içecekleri tükettikten sonra belirtilerde şiddetlenme tarifler.
• Stres; İrritabl bağırsak sendromlu çoğu kişi, artan stres dönemlerinde daha şiddetli veya daha sık belirti yaşar. Stres şikâyetlerin şiddetinde artışa neden olabilse de, hastalığın direkt nedeni değildir.
• Hormonlar; Kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha fazla görülür. Bu da hormonların hastalığın tetiklenmesinde etkili olduğunu düşündürmektedir. Birçok kadında belirtilerin adet döneminde ya da öncesinde şiddetlenmesi de bu durumu destekler niteliktedir.

 

Huzursuz Bağırsak Sendromuna Ne İyi Gelir?

Genellikle diyet, aktivitelerdeki birkaç temel değişiklikle birlikte, huzursuz bağırsak sendromuna iyi gelir. Şikâyetlere iyi gelen ve belirtileri azaltmaya yardımcı olabilecek bazı ipuçları şu şekilde sıralanabilir;

• Meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar, baklagiller ve fındık gibi lifli yiyecekler IBS’de görülen kabızlığa iyi gelir.
• Azar azar ve sık yemek yemek şikâyetleri hafifletmede etkilidir.
• Yiyecekleri yavaş yavaş, uzun süre çiğneyerek yemek gaz şikâyetine iyi gelir.
• Düzenli egzersiz yapmak mutluluk hormonu olarak bilinen endorfin ve serotonin salınımını artırarak stresle başa çıkmaya yardımcı olur. Böylece stresin tetiklediği belirtilerde azalma görülür